Varis Nedir? Nasıl Oluşur?
Toplardamarlar vücutta kullanılmış ve kirlenmiş kanı kalbe taşıyan damarlardır. Bacaklarda yer alan toplardamarlar yerçekiminin aksi yönünde kan taşırlar (aşağıdan yukarıya doğru). Bu damarların içinde yukarı doğru akımın sağlanabilmesini kolaylaştıran ve aşağıya doğru kanın toplanmasını engelleyen kapaklar vardır; ayrıca bacak kaslarının çalışması da kanın bacaklardan kalbe taşınmasında önemli bir rol oynar. Ancak kapaklarda hasar oluştuğunda kanın bir bölümü, bacaklardan kalbe doğru taşınırken geriye doğru kaçarak bacak toplardamarlarında birikir. Varis, bu mekanizma ile oluşan ve genelde bacak toplardamarlarını etkileyen bir hastalıktır.
Varis Oluşumunda Etkili Faktörler Nelerdir?
• Ayakta uzun süre hareketsiz olarak durma
• Uzun süre hareketsiz oturma (masa başı çalışanları)
• Genetik yatkınlık
• Kadın cinsiyet
• Şişmanlık
En sık görülen şikayet gün içinde giderek artan bacak ağrısıdır. Bacak ağrısı tipik olarak günün ilerleyen saatlerinde, uzun süre hareketsiz ayakta kalma/oturma ile ortaya çıkan/artan karakterdedir.Varis Hastalığında Ne Tür Şikayetler Görülür?
• Bacakta ağırlaşma, külçeleşme, karıncalanma, hissizleşme
• Kaşıntı
• Bacaklara kramp girmesi
• Uyku öncesinde/sırasında bacaklarda huzursuzluk hissi
• Bacak toplardamarlarında gözle görülür belirginleşmeler (kılcal veya daha büyük toplardamarlarda)
• İlerleyen evrelerde bacaklarda renk değişikliği (hiperpigmentasyon) ve yaralar açılması (venöz ülser)
Varis Hastalığı Kalp İle İlgili Sorunlara Yol Açar mı?
Hayır. Varis hastalığı direkt olarak kalp ile ilgili bir soruna yol açmaz ancak varis hastalığının ilerleyen evrelerinde, yapısı bozulmuş damarlar içinde meydana gelen pıhtılaşmalar tehlikeli olabilir. Derin Ven Trombozu (DVT) adı verilen bu durumda, pıhtıların akciğere atması sonucu ciddi akciğer sorunları ortaya çıkabilir.
Varisler Kaç Çeşittir? Nasıl Görünürler?
Toplardamardaki kapakların hasarı ve aşağı yönlü basınç artışı (Venöz Yetmezlik) farklı büyüklüklerde varisler oluşturur. Bilimsel makalelerde farklı sınıflamalar olmakla birlikte kabaca aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir
• Derin Venlerde Görülen Varisler: Gözle görünür bir problem yaratmazlar ancak ağrı, kramp, karıncalanma, huzursuzluk hissi, ağırlaşma gibi şikayetler belirgindir ve derin ven trombozu riski vardır.
• Yüzeyel Venlerde Görülen Varisler: . Derin venlerdeki hastalığın yarattığı şikayetlere ek olarak etkilenen damarın boyutuna göre çeşitli görüntü bozuklukları ile ortaya çıkarlar.
1. Büyük varisler: Deriden bariz çıkıntı yapan, çapları 4-15 mm arasında değişen varislerdir.
2. Orta boy varisler: Deriden hafif çıkıntı yapan, yeşil renkli, çapları 2-4 mm arasında değişen varislerdir.
3. Kılcal varisler: Deriden çıkıntı yapmayan, çapları 1-2mm den küçük olan kırmızı-mor renkli varislerdir.
Varisten Korunmak İçin Nelere Dikkat Edilmelidir?
Varis oluşumundaki en önemli faktörlerden birinin genetik eğilim ve ailesel faktörler olduğu gözönünde bulundurulduğunda varisten tamamen korunmanın mümkün olmadığı açıktır. Ancak hayat şartlarında ve alışkanlıklarında yapılacak bir takım düzenlemeler ile varis oluşum riskini azaltmak ve oluşumunu geciktirmek mümkün olabilir.
Çok sıcak ortamlardan uzak durulması (güneşlenmeden kaçınılması; sauna, buhar odası vs. gibi ortamlardan kaçınılması gibi) dikkat edilmesi gereken unsurlardan biridir. Özellikle masa başı işlerde çalışanların veya öğretmenler gibi uzun süreler sabit bir şekilde ayakta durarak çalışanların berlirli peryodlarla (30 dk.da bir) 5 dk yürümesi, bacak kaslarının toplardamar üzerindeki sağma hareketini sağlayacağından faydalı bir korunma yöntemidir. Bununla birlikte bacak kaslarını çalıştıracak aerobik sporlar (yürüme, koşu, yüzme, bisiklet vs.) varis oluşumu açısından koruyucu rol üstlenmektedirler. Topuklu ayakkabı giymek, yürürken bacak ve uyluk kaslarının kasılmasını azaltan bir faktördür; bu yüzden uzun süreler boyunca topuklu ayakkabı giymenin varis gelişimi açısından hızlandırıcı bir faktör olacağı söylenebilir.
Varisler Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Uzman bir hekim tarafından tedavi edilmeyen varisler; gelişen ağrı, huzursuzluk, kaşıntı, kramp gibi şikayetlere bağlı olarak hayat kalitesinde düşmelere neden olabilmektedir. Zamanla artacak olan şikayetler nedeni ile iş gücü kaybına bile yol açabilmektedir. Bununla birlikte bacak damarlarındaki belirginleşme, gözle görülür hale gelme gibi durumlar estetik açıdan sıkıntılara yol açar. İlerleyen dönemlerde meydana gelebilecek renk değişiklikleri ve ve yaralar ise ciddi tedavilere rağmen geri dönüşü olmayan sonuçlara neden olabilmektedir.
Varis Hastalığında Hangi Tanı Yöntemleri Kullanılabilir?
• En sık kullanılan tanı yöntemi (hatta tarama yöntemi de denebilir) venöz doppler ultrasonografidir. Yaklaşık 15-20 dakika süren bu işlemde hasta herhangi bir radyasyona maruz kalmaz, MR-tomografi çekimlerinde olduğu gibi kapalı bir ortamda bulunmaz. Gebelerde de güvenli bir şekilde yapılabilmektedir.
• Daha ileri evre hastalıklarda ve komplike vakalarda tomografi ve venografi de kullanılabilmektedir.
Varis Tedavisinin Amacı Nedir?
Varis tedavisinde uygulanan tedaviler, hastalığın ortaya çıkarmış olduğu semptomlara yöneliktir. Ağrı, huzursuzluk, kramp gibi şikayetlerin geçirilmesi, görünüm bozukluklarının ortadan kaldırılması ve tedavi sonrasında takiplerle şikayetlerin tekrarlanmasının önlenmesi; tedavinin ana amacını oluşturmaktadır.
Varis Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?
Varis Tedavisini girişimsel ve medikal (ilaç tedavisi) olmak üzere 2 başlık da inceleyebiliriz.
• Girişimsel Yöntemler
1. Klasik cerrahi
2. Endovenöz Lazer Ablasyon (EVLA)
3. Endovenöz Radyofrekans Ablasyon (RF)
4. Mekanik Ablasyon ve Köpük Skleroterapi
5. Yapıştırıcı Uygulamaları
6. Estetik Amaçlı : Skleroterapi (köpük tedavisi), lazer tedavisi, radyofrekans tedavisi
• Medikal Tedavi
1. İlaç Tedavisi
2. Varis Çorapları